Daklozen en gezondheidsproblemen

Daklozen kampen heel vaak met gezondheidsproblemen, op zowel lichamelijk als geestelijk vlak. Voor sommigen is dat de reden waarom ze op straat zijn beland, voor anderen dan weer het gevolg ervan.

Helaas moeten we vaststellen dat veel straatbewoners die met hun gezondheid sukkelen, nog altijd maar één uitweg kennen: pas in hoge nood, wanneer ze niet anders meer kunnen, wenden ze zich tot de spoedafdeling van een ziekenhuis. Zelden laten ze zich via andere kanalen behandelen of doen ze aan preventie. De dagelijkse strijd om te overleven dwingt blijkbaar heel wat daklozen om niet meteen medische hulp in te roepen. Die hulp verzeilt daardoor op het achterplan en men zoekt in de eerste plaats een oplossing voor zijn primaire behoeften (bedelen om aan wat geld te geraken, een onderkomen zoeken voor ’s nachts, …).

Sommigen minimaliseren bovendien hun gezondheidsproblemen en lijken aan hun lichaam geen aandacht meer te schenken. Ze zijn schijnbaar immuun geworden voor fysieke pijn. Door deze loskoppeling van zichzelf, om een term te gebruiken waarmee Jean Furtos het syndroom van zelfuitsluiting beschrijft, wordt de betrokkene als het ware ongevoelig voor zowel somatische als organische pijn. En door de pijn op die manier te ontkennen, zal men zich ook minder laten overmannen door zijn emoties.

Tot de vaakst voorkomende lichamelijke kwalen behoren: open wonden (als gevolg van diverse kwetsuren die zijn veroorzaakt door een val, een vechtpartij, het gebruik van scherpe voorwerpen, …); tandproblemen (cariës, abcessen, …); problemen met de hygiëne en parasieten (luizen, schurft, ..) ademhalingsstoornissen; verschillende ziekten die organen aantasten zoals het hart, de longen en de lever, en infecties (HIV, hepatitis, tuberculose, …).

We komen ook dagelijks mensen tegen die verslaafd zijn aan een of meer psychoactieve stoffen: alcohol, drugs, tabak, geneesmiddelen, enz. We trachten hen dan te overtuigen om met het gebruik te stoppen en een ontwenningskuur te volgen. Samen met hen een gepast antwoord vinden, behoort tot het hulp- en zorgtraject dat wij volgen. Bij anderen is het veeleer de bedoeling om ermee te leren leven. Ons team is opgeleid in het verkleinen van de risico’s, wat betekent dat zij schade door druggebruik trachten te voorkomen en te beperken.

Alleen in uitzonderlijke gevallen dienen wij op straat zelf zorgen toe. Wij staan geregeld in contact met het verzorgend personeel (verpleegkundigen, dokters, …) van ziekenhuizen, medische huizen, huisartsen, … Wij geven voorrang aan het doorverwijzen van straatbewoners naar de algemene diensten, buiten de daklozensector, en treden vaak op als tussenschakel en facilitator op psychomedisch en -sociaal vlak. De straathoekwerker is een echte rode draad in de begeleiding van de persoon en let er ook op, voor zover mogelijk, dat de zorgverlening voortgaat zoals het hoort.

Voor de behandeling van psychische problemen werken wij meestal samen met laagdrempelige diensten, waarbinnen psychologen en psychiaters niet aarzelen om ons zo nodig op straat te vergezellen, op zoek naar mensen die het moeilijk hebben. Wanneer iemand die hulp weigert, aan een geestesziekte lijdt en tegelijk een gevaar vormt voor zichzelf of voor anderen, durven wij dwang uitoefenen, als ultiem middel om die persoon te beschermen. Daarbij houden wij ons strikt aan de voorwaarden en procedures die de wetgeving rond inobservatiestelling oplegt.

Hygiëne is cruciaal voor het zelfrespect en de menselijke waardigheid. Daarom informeren en verwijzen wij de personen met wie wij werken, door naar de diensten van de sector die kunnen beantwoorden aan hun basisbehoeften: een douche nemen, een wonde verzorgen, hun kleren wassen, zich kappen, … Dat komt hun zelfbeeld ten goede en draagt er ook onrechtstreeks toe bij dat de sociale banden met anderen hersteld worden.