Het Brusselse Housing First project groeit
De kaap van 200 mensen is gepasseerd.
In 2013 werd in Brussel het eerste project van Housing First opgezet, geïnspireerd door Amerikaanse projecten met die naam. Vandaag, bijna 10 jaar later, hebben meer dan 200 mensen in onze hoofdstad van dit programma geprofiteerd. Met de hulp van teams van begeleiders en hun partners in de huisvestingssector, hebben ze een passende en betaalbare woning ge- of her-vonden. Housing First in Brussel groeit. Steeds meer nieuwe projecten worden opgezet - en natuurlijk streven we naar een voortzetting van die ontwikkeling.
Housing First – het werkt ! Doel van dit programma is het om bijzonder kwetsbare dakloze mensen, waarvoor bestaande regelingen geen uitzicht bieden, aan een woning te helpen. En ze daar te houden, wat in Brussel voor bijna 90% lukt. Dat bevestigt het succes van deze aanpak binnen het sociale werk. Met andere woorden, met Housing First kunnen we de meest kwetsbaren van de straat halen en ze verder naar hun herstel begeleiden. Vijf organisaties in Brussel werken hieraan mee: Antonin Artaud, Straatverplegers, Smes-B, Station Logement (DIOGENES) en Stepforward (New Samusocial). En het aantal blijft groeien.
Dit succes ontzenuwt het vooroordeel dat het onmogelijk is om de meest uitgesloten mensen te huisvesten. Housing First stelt als eerste principe dat huisvesting een grondrecht is. Niettemin blijven we horen dat deze mensen nietsnutten zijn, gek, drugsverslaafd, gewelddadig, gemarginaliseerd; dat ze niet te vertrouwen en zelf voor hun lot verantwoordelijk zijn. Bovenop op de lange lijst van hun problemen (armoede, drugs, mentale stoornissen, langdurige sociale uitsluiting en een zwervend straatleven) krijgen ze dus ook nog eens die lasterlijke stigma’s. In de afkeer voor armoede veroordeelt men deze meest kwetsbare mensen zonder zich af te vragen wat de oorzaak van hun aftakeling is. Ze lijden allen serieus onder hun problemen, maar hun herstel wordt bemoeilijkt door de etiketten die zij krijgen opgeplakt. En daarvan af te komen vergt veel tijd en moeite…
Om zo goed mogelijk op deze situaties in te spelen, volgen wij van Housing First pragmatisch de basisprincipes die zijn uitgevaardigd door Housing First Belgium[1]. Onze werkmethode is “trial-and-error” (gissen-en-missen) waarbij we iedere vooringenomenheid aan de kant zetten en alleen afgaan op wat de deelnemers zeggen en wensen – en dat zonder de minste dwang, al doen we soms beroep op het gezonde verstand en zorgen we ervoor dat ze goed worden ingelicht. Zo willen we risico’s beperken. En van minstens één ding zijn we overtuigd: vernederende oordelen zijn enorme obstakels op de weg naar herstel.
De bedoeling is uiteraard niet om paternalistisch met maatschappelijk uitgesloten mensen om te gaan, maar wel om hun basisbehoeften te verzekeren (huisvesting, inkomen, gezondheidszorg, enz.) en met hen weer een existentieel netwerk op te bouwen waar ze nieuwe sociale contacten kunnen leggen, bestaansmiddelen vinden en hun leven zin geven. Dat laatste aspect wordt trouwens ook ondersteund door het Affiliation project, een transversaal initiatief binnen alle Brusselse Housing First projecten. Via door de deelnemers zelf gekozen activiteiten, onderstreept dit initiatief het belang van sociale binding voor het herstel van kwetsbare en gemarginaliseerde mensen.
Het blijft ingewikkeld deze mensen te begeleiden omdat ze soms in hun oude situatie terugvallen, de aanpassing moeilijk vinden en door angsten overvallen worden - en vanwege vele verhuizingen, afgebroken pogingen, mislukte levensprojecten, oude en vaak tragische ervaringen die onverwacht de kop weer opsteken… Maar we blijven aan hun zijde zo lang als maar nodig is.
Uiteindelijk kan deze benadering voor de straatbewoners talrijke positieve verrassingen opleveren, zoals het besef van lang verdrongen vaardigheden, het opnieuw ontvlammen van een door het isolement uitgedoofde passie, of familiale herenigingen die niemand nog voor mogelijk hield. Kortom, alles wat het leven positief beïnvloedt, wordt weer mogelijk zodra de voorwaarden voor een waardig leven zijn vervuld.
Het hoge percentage van de mensen die in hun woning blijven is een bewijs van succes, maar staat niet alleen. Wie in Housing First wordt begeleid, wordt dat in feite in alle aspecten van haar/zijn leven, althans voor zover z/hij dat natuurlijk wenst. Behalve voor de huisvesting, helpen we de nieuwe huurders opnieuw aan een administratieve status en een inkomen - en wijzen we hun de weg naar psycho-medisch-sociale en culturele instellingen en zorgen ervoor dat ze daar goed behandeld worden. Deze mensen opnieuw een volwaardige plaats in de maatschappij te laten vinden: dat is voor ons het grootste succes.
Het Brusselse Housing First programma groeit. 200 personen – het is slechts een begin. Het is te vroeg om victorie te kraaien want in Brussel leven nog bijna 5000 mensen op straat. Daaronder zijn er ongetwijfeld enkele honderden die zodanig kwetsbaar zijn dat ze voor begeleiding in Housing First in aanmerking komen. Maar laten we niet vergeten dat het woningtekort zich ook uitwerkt op onze projecten, waarvan alleen de personeelskosten door de overheid worden gesubsidieerd, in tegenstelling tot andere Europese projecten van Housing First die zowel voor woningen als personeel steun krijgen. Oplossingen liggen voor het grijpen en vereisen alleen echte politieke wil. In de hoop dat die niet al te lang op zich laat wachten, gaan we door met onze actie – aangemoedigd door het vele dat al is bereikt.
[1] HOUSING FIRST BELGIUM, Mise en place d’une expérimentation, 2013, p.19. http://www.housingfirstbelgium.be/medias/files/hfb-mise-en-place-et-1eres-observations-2.pdf